Het is maart 2022 en met het mooie weer staat menigeen weer te trappelen om met de groentetuin aan de slag te gaan.
Als het goed is heb je inmiddels het nodige grondwerk gedaan en kun je aan de slag met de indeling.
Licht en ruimte in je groentetuin
Het is goed om de situatie van je groentetuin ten opzichte van de zon te weten. Om te voorkomen dat gewassen in de schaduw van hoge of grote gewassen komen te staan waardoor ze beperkt worden in hun groei.
Daarnaast moet je opletten dat je de plantvakken zodanig groot maakt dat jij er met jouw armlengte overal goed bij kunt zonder allerlei acrobatische toeren te moeten uitvoeren.
- Neem ook mee in je overweging de grootte van het gereedschap wat je hebt. Zijn de stelen lang genoeg om overal bij te komen.
- Is er plaats op de paden voor jou, een kruiwagen, een kniematje, enz.
Vakken en paden in je groentetuin
Als je je groentetuin ingedeeld hebt in vakken, ga je de vakken in bedden onderverdelen. Het kan natuurlijk ook zijn dat je een vak van je groentetuin gebruikt voor een compost hoop, klein fruit, een kasje, opslag of een watertank.
Het vak of meerdere vakken voor je groenten en kruiden ja je onderverdelen in bedden. Tussen elk bed loopt een pad. De grootte van het bed en pad is afhankelijk van wat onder Licht en Ruimte is beschreven.
tinyBuiten-tip: de meeste mensen reiken niet verder dan 50 of maximaal 60 cm. Oefen even om te kijken hoe ver jij komt, voordat je de bedden daadwerkelijk gaat aanleggen.
Meet ook je kruiwagen op voordat je je paden gaat aanleggen. Heb je geen kruiwagen en zit je veel op je knieën dan heb je minstens 50 cm nodig. Ben je net zo lenig als mensen uit Azië (ik heb er zelf lang gewerkt en gewoond) dan kun je op je hurken werken en heb je niet meer dan 30 cm nodig.
Er zijn nu twee belangrijke overwegingen die je moet maken:
- Welke gewassen wil je gaan verbouwen. Vraag ook je buurtgenoten als deze een groentetuin hebben zodat je niet allemaal hetzelfde verbouwd maar gewassen kunt uitwisselen.
- Zoek uit welke gewassen er bij elkaar passen en welkte niet.
Planten zijn net ‘mensen’ en sommigen kunnen nou eenmaal niet met elkaar overweg.
Planten die je bij elkaar kunt zetten in je groentetuin
- Bladgroenten zoals: sla, spinazie en snijbiet.
- Kool soorten zoals: paksoi, bloemkool, spruiten, spitskool en boerenkool.
- Peulvruchten zoals: sperziebonen, tuinbonen, peulen, erwten en snijbonen.
- Vruchten zoals: komkommer, tomaat, paprika, courgette en pompoen.
- Bol en knolgewassen zoals: ui, biet, radijs, wortel en aardappel.
tinyBuiten-tip: laat elk jaar de gewassen één vak opschuiven. Elk gewas neemt bepaalde stoffen op uit de grond en scheidt bepaalde stoffen af. Door plantgroepen elk jaar een plaats op te schuiven krijg je beter – gezondere – gewassen en wordt de grond niet uitgeput!
De grootte van de plant
Afhankelijk hoe groot je groentetuin is moet je ook even kijken hoe groot bepaalde gewassen worden. Als je weinig ruimte hebt en je gaat kolen zaaien of planten dan heb je minstens zo’n 60 cm in het vierkant nodig voor 1 plant.
Pompoenen zijn ‘woekeraars en kunnen een behoorlijk stuk tuin in beslag nemen. Muizenmeloen is misschien een leuk alternatief als je plaats hebt voor een rek om deze te laten klimmen.
Snel groeiers
Gelukkig worden er nog groenten uit eigen land verbouwd maar sommigen zijn maar even in de winkel te vinden. Dit motiveert – als je ze lekker vindt – om deze zelf te verbouwen. Radijs, raapsteel, spinazie, bladsla (eikenbladsla, krulsla), bladmosterd en rucola. Buiten dat ze snel groeien nemen deze ook nog weinig ruimte in.
Bloemen in de groentetuin
Als je je groentetuin indeelt in vakken en je hebt de ruimte, reserveer dan ook een plekje voor bloemen. Ze geven kleur en geur die sommige insecten weghouden, bestuivers aantrekken en misschien vinden sommige bloemen ‘hun weg’ naar de vaas op tafel.
Voorbeelden zijn:
- De zonnebloem. Deze trekt insecten aan.
- Dahlia’s. Als er een bloeiende plant veel vormen en kleuren heeft is het de Dahlia wel. Plant deze wel in een pot in de volle grond. Dit om later de knol makkelijk te kunnen overhouden.
- De Stokroos. Deze bloeit heel lang en geeft het ‘hele seizoen’ kleur aan je groentetuin.
- De Goudsbloem. Deze multifunctionele krachtpatser is een must in je tuin. Ze zijn prachtig, je kunt er thee van zetten, het levert kleurstof, het vormt een mooie decoratie op salades en is bovenal ook nog een medicijn die antibacterieel en ontsmettend werkt.
- Voor insecten en vlinders: dropplant, lupine, lavendel vingerhoedskruid, sierui en kruiden als bieslook, tijm en oregano.
Ook is het mogelijk om ‘bloeiend goed’ tussen de groenten te plaatsen om ongedierte op de vlucht te jagen zoals:
- Afrikaantjes tussen de kolen om de koolwitjes weg te houden. Ook aaltjes in de grond zullen op de vlucht slaan.
- Wederom de Goudsbloem maar nu geplant tussen aardappels, aubergine, tomaten en sla om bladluis, aardappelkevers en witte vlieg weg te houden.
- De Oost-Indische kers kun je tussen tomaten, bonen, kolen en aardappels planten om luizen en witte vlieg weg te houden.
De prijs van groente
De prijs van voedsel wordt steeds hoger. Voor velen dus ook een reden om (anno 2022) zelf groenten te gaan verbouwen. Graan, mais en fruit worden zeker duurder en met name de eerste. Nou moet je wel een heel groot stuk grond hebben om graan te gaan verbouwen maar mais lukt misschien en misschien wat appels en peren.
Ook hier geldt weer; probeer met je buren en/of buurtgenoten af te spreken wat jullie zoal willen verbouwen. Groente uitwisselen is leuk; je ontmoet mensen en wie weet wat er allemaal uit voort komt!
tinyBuiten-tip: Om even terug te komen op de eigenschap dat planten net mensen zijn. Sommige planten vinden het heel aantrekkelijk om naast elkaar te staan.
Bijvoorbeeld: tomaten en basilicum. Men gelooft dat basilicum bepaalde ongedierte weghoudt van tomatenplanten zoals: witte vlieg, bladluizen, muggen en trips.
De ui en de wortel gaan ook goed samen. De ui houdt de wortelvlieg weg.
Wanneer beginnen met zaaien en planten in je groentetuin?
Als je vinger al snel beginnen te jeuken om aan de slag te gaan met je groentetuin maar het weer nog niet helemaal ‘op temperatuur ’is kun je binnen al beginnen met de ‘voorpret’.
Binnen zaaien
Je kunt binnen beginnen met het voorzaaien. Sommige groenten moeten zelfs binnen voor gezaaid worden zoals: aubergine, (tuin)bonen, komkommer, broccoli, postelein, paprika, peterselie, andijvie, kervel, prei, tomaat en koolsoorten.
Een reden om ook binnen voor te zaaien kan ongedierte zijn zoals slakken die je kiemplantjes meteen ‘soldaat’ maken op moment dat deze boven de grond komen.
Perspotjes maken om in te zaaien.
Het is niet al te moeilijk om al gauw wat mooie potjes te produceren. Je moet een mengsel maken van ongeveer 4 delen potgrond en 1 deel zand. Het zand kan gewoon bouwzand of speelzand of zo zijn. Het moet puur zand zijn. Zorg dat het spul goed gemengd is, en voeg dan water toe tot de boel flink nat is. zo nat dat het goed zijn vorm houd als je er in knijpt. En dan is het gewoon een kwestie van persje vullen, omdraaien, en de knop flink indrukken.
Zaaien
Zaai je meteen na het persen, dan hoef je geen water meer te geven, het potje zal nog verzadigd zijn. Stop een of twee zaadjes in het gaatje in het midden van het potje, en druk wat aan zodat het zaad bedekt wordt.
Water geven
Het probleem bij deze potje is om de kluitjes nat te houden – het vocht verdampt immers gemakkelijk via de zijkanten. Zet de potjes in een onderzetter. Laat de potjes echter niet voortdurend in de nattigheid staan, want dan vallen ze uit elkaar.
Voorzaaien kan in potjes op de vensterbank, minitafel kasjes, voedingsbodems.
Wil je heel snel gaan oogsten dan zijn cressen of microgroenten misschien iets voor jou. Cressen zijn hele jonge plantjes. Deze staan met hun wortels in een bakje op een voedingsbodem. Hele bekende cressen zijn bijvoorbeeld broccoli, tuinkers en rucola cress.
Het verschil tussen Cressen en Kiemgroenten
- Cressen verschillen van kiemgroenten. Als je deze bijvoorbeeld in een winkel koopt staan deze plantjes met hun wortels in de voedingsbodem. De plantjes kun je afkippen en eten.
- Kiemgroenten groeien in water. Als deze net uitgelopen zijn zoals taugé en alfalfa. Alfalfa is de Nederlandser naam van de spruitgroente Luzerne.
Buiten zaaien
Er zijn ook groenten die zodra het weer het een beetje toelaat in de volle grond kunnen worden gezaaid zoals: prei, peultjes, snijbiet, radijs, spinazie, herfst- en winteruien, wortelen, doperwten, raapstelen, spruitjes en kapucijners.
Mocht het toch nog even koud worden dan kun je de grond afdekken met b.v. oude dekens, varen bladen, riet (matten) of meerdere lagen kranten. let wel op mogelijke broei!
tinyBuiten-tip: het afdekken van de ondergrond in een later stadium is een goed idee. Maar weinig mensen vinden onkruid wieden leuk dus aan de slag met bladeren, schelpen, stro, hout-, vlas- en schors haksel.
Deze organische laag houdt:
- onkruidgroei tegen
- bevordert het organisch leven in de ondergrond
- Houdt felle zon weg van de ondergrond wat snelle uitdroging voorkomt
- Beschermd tegen vorst en wind
Let op! Deze organische laag neemt wel wat voeding weg van de ondergrond. Met brandnetelgier bemesting – wat rijk is aan stikstof – kun je dit weer aanvullen. Bijna alle planten kunnen hiertegen behalve bonen, erwten en uien.
In verdunde vorm is brandnetelgier een uitstekend middel tegen: luis, kool- en wortel- en selderijvlieg, didymella-kanker (schimmel in de grond bij tomaten) en wortelrol.
Korte samengevat
Het mag duidelijk zijn dat je het hele jaar door met je ‘groentetuin’ bezig kan zijn. Van voorbereidend werk, ‘voor’ zaaien, binnen en buiten. Als je in de volle grond begint dan is het prettig voor de meeste planten dat de ‘ergste’ vorst voorbij is.
Daarna het onderhoud, oogsten, winter klaarmaken en het inmaken en bewaren van je ‘vangst’. Hier komen we in latere blogs op terug.
De vensterbak kan een belangrijke functie krijgen om hier groenten te gaan voorzaaien in potjes en kasjes. Ook voor kinderen is het heerlijk om hier mee bezig te zijn.
In het volgende blog; hoe zaai en plant je groenten
Veel plezier.